Trong thôøi gian gaàn ñaây nhieàu quoác gia treân theá giôùi ñang lo ngaïi doøng nöôùc aám El Nino seõ trôû laïi vaøo giöõa naêm naøy. Töø ñaàu naêm 2002, Cô quan Quaûn Trò Haûi Döông vaø Khí Quyeån Hoa Kyø (U.S. National Oceanic & Atmospheric Administration) ñaõ öôùc ñoaùn söï trôû laïi naøy. Tieáp theo caùc chuyeân vieân khí töôïng ôû Uùc vaø môùi ñaây ôû Trung Hoa vaø Thaùi Lan cuõng ñaõ leân tieáng baùo ñoäng. Caùc tin töùc môùi nhaát cho bieát phaûi ñôïi theâm moät hay hai thaùng nöõa môùi coù theå bieát chaéc chaén El Nino coù thaät söï trôû laïi hay khoâng.

    Taïi sao El Nino laøm theá giôùi phaûi quan taâm? El Nino ñaõ trôû laïi laàn cuoái trong hai naêm 1997-98, laøm ñaõo loän khí haäu vaø thôøi tieát, gaây neân nhöõng traän baõo lôùn cuõng nhö haïn haùn khaép theá giôùi. Trong hai naêm ñoù ñaõ coù 24,000 nguôøi bò thieät maïng vaø thieät haïi hôn 34 tæ Myõ kim. Rieâng taïi Vieât Nam, thieät haïi muøa maøng ñöôïc öôùc tính ñeán 5,000 tæ ñoàng VN. 

    Sau ñaây chuùng toâi xin trình baøy nguyeân nhaân cuûa El Nino vaø nhöõng aûnh höôûng tai haïi veà khí haäu, baõo luït cuûng nhö muøa maøng treân theá giôùi, ñaëc bieät ôû Vieät Nam.

Doøng Nöôùc El Nino

    El Nino laø danh töø  Tâaây ban Nha coù nghóa laø “con trai nhoû, thieáu nhi, haøi ñoàng”. Danh töø  naøy ñöôïc caùc ngö  phuû Nam Myû duøng ñeå chæ söï xuaát hieän cuûa doøng nöôùc aám ôû vuøng bieån phía Ñoâng Thaùi bình Döông. Vì doøng nöôùc thöôøng xuaát hieän vaøo leå Giaùng Sinh, neân danh töø El Nino cuõng coù nghóa laø Chuùa Haøi Ñoàng (Christ Child).  Thoâng thöôøng thì gioù ôû vuøng xích ñaïo vaønhieät ñôùi Thaùi bình Döông thoåi töø  Ñoâng sang Taây,  taïo neân doøng nöôùc aám ôû vuøng Taây Thaùi Bình Döông.  Nhieät ñoä maët bieån ôû vuøng Ñoâng Nam AÙ noùng trong khi vuøng Nam Myõ thöôøng coù doøng nöôùc laïnh. Trong nhöõng naêm El Nino, gioù vaø doøng nöôùc aám ñoåi  chieàu vaø höôùng veà Nam Myõ. Söï ñoåi chieàu naøy laøm ñaõo loän khí haäu vaø thôøi tieát khoâng nhöõng trong vuøng nhieät ñôùi maø gaàn nhö khaép theá giôùi. 

    El Nino coù chu kyø töø hai ñeán baûy naêm, vaø thöôøng keùo daøi töø moät ñeán ba naêm. Tieáp theo El Nino laø nhöõng naêm coù doøng nöôùc laïnh La Nina (tieáng Taây ban Nha coù nghóa laø “con gaùi nhoû”).  Trong khi El Nino gaây neân haïn haùn thì traùi laïi nhöõng naêm La Nina coù nhieàu möa vaø baõo luït hôn. El Nino vaø La Nina laø hai cöïc ñieãm ñoái ngöôïc cuûa chu kyø El Nino/Southern Oscillation (ENSO).  Caùc döï baùo cho bieát laàn trôû laïi naøy cuûa El Nino coù theå keùo daøi ñeán heát naêm 2003. 

AÛnh Höôûng Theá Giôùi

    Trong hai naêm 1997-98, El Nino ñaõ gaây nhöõng thieät haïi naëng neà nhaát töø tröôùc ñeán nay treân khaép theá giôùi, laøm thieät maïng 24,000 ngöôøi, aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng cuûa 110 trieäu ngöôøi khaùc vaø gaây toån thaát ñeán 34 tæ Myõ kim. Vì ôû ngay vuøng xích ñaïo, Nam Döông laø nöôùc chòu aûnh höôûng ñaàu tieân cuûa El Nino. Naêm 1997 nhöõng traän chaùy röøng lôùn vaø lieân tuïc  laøm ngheït khoùi vaø oâ nhieãm khoâng khí khoâng nhöõng ôû caùc thaønh phoá Nam Döông maø ôû caùc quoác gia laân caän nöõa. Ñoâng Nam AÙ saûn xuaát haøng naêm 25 phaàn traêm luùa gaïo treân theá giôùi, vaø muøa maøng bò thieät haïi naëng vì haïn haùn. Trung Hoa, nöôùc saûn xuaát gaïo nhieàu nhaát theá giôùi, ñaõ keâu goïi caùc noâng daân tieát kieäm nöôùc. Nöôùc xuaát caûng gaïo nhieàu nhaát theá giôùi, Thaùi Lan,  cuõng ñaõ baùo ñoäng vì hieåm hoïa haïn haùn. Gaàn ñaây, Cô Quan Thöïc Phaåm vaø Noâng Nghieäp cuûa Lieân Hieäp Quoác  (U.N. Food and Agriculture Organization vieát taét laø FAO) ñaõ keâu goïi caùc nöôùc AÙ Chaâu neân baét ñaàu tích tröõ luùa gaïo ñeå ñeà phoøng naïn ñoùi.

    Naïn ñoùi do haïn haùn cuõng ñe doïa haøng trieäu ngöôøi daân ôû Phi Chaâu vaø Nam Myõ. Naêm nay Lieân Hieäp Quoác ñaõ baùo ñoäng 700,000 ngöôøi coù theå bò ñoùi ôû  caùc nöôùc Trung Myõ. ÔÛ Nam Phi, muøa maøng ñang bò ñe doïa vì haïn haùn. ÔÛ Ba Taây, ngöôøi ta ñang lo ngaïi cho caùc ruoäng mía laøm ñöôøng vaø ñoàn ñieàn troàng caø pheâ.

    Trong khi haïn haùn xaûy ra ôû Chaâu AÙ,  Chaâu UÙc, Phi Chaâu vaø moät phaàn Nam Myõ, thì El Nino laïi gaây ra nhöõng traän baõo luït lôùn taïi nhieàu nôi khaùc treân theá giôùi, nhaát laø doïc theo bôø bieàn Thaùi bình Döông thuoäc Hoa Kyø, Nam Myõ vaø caùc nöôùc ôû Taây AÂu. Naêm 1998, nhöõng traän baõo tuyeát ñaõ laøm teâ lieät mieàn Ñoâng Baéc Myõ, vaø mieàn nam California ñaõ bò ngaäp luït vì quaù nhieàu möa. Trong luùc ñoù, caùc traän luït lôùn nhaát töø tröôùc ñeán nay ñaõ xaõy ra taïi Ñoâng Phi Chaâu, Ecuador vaø Peru. ÔÛ Peru, löôïng saûn xuaát caù bieån ñaõ bò giaûm 50% vì doøng nöôùc aám El Nino. 

AÛnh Höôûng taïi Vieät Nam

    Neáu El Nino thaät söï trôû laïi thì aûnh höôõng tai haïi cuûa noù taïi nöôùc ta seõ khaù traàm troïng. El Nino seõ giaûm thieåu möa, taêng nhieät ñoä, gaây neân haïn haùn laøm muøa maøng bò thieät haïi naëng neà. Nhaát laø vuï luùa muøa Ñoâng Xuaân vaø caùc noâng saûn nhö caø pheâ. Löôïng nöôùc möa ít hôn seõ gaây neân naïn thieáu nöôùc ngoït ñeå uoáng ôû nhöõng thaønh phoá lôùn cuõng nhö söï xaâm maën ôû nhöõng vuøng ven bieãn. Naïn thieáu nöôùc uoáng ñöôïc ghi nhaän taïi Haø Noäi vaøo muøa heø 1998. Cuõng nhö möùc nöôùc ñaõ xuoáng thaáp taïi caùc ñaäp Hoaø Bình, Tri An vaø Thaùc Baø laøm giaûm thieåu thuûy ñieän. 

    Vì thieáu möa vaø nöôùc ngoït neân naïn xaâm maën seõ gia taêng ôû vuøng ñoàng baèng Soâng Cöûu Long. Hieän nay ñaõ coù gaàn hai trieäu maãu taây (ha)  bò xaâm maën vaøo muøa khoâ, vaø ôû nhieàu nôi nöôùc maën ñaõ xaâm nhaäp vaøo noäi ñòa hôn 50 km.  Söï xaâm maën seõ trôû neân traàm troïng hôn neáu El Nino gaây haïn haùn khoâng nhöõng ôû ñoàng baèng Soâng Cöûu Long maø ngay ôû caùc vuøng thöôïng löu.  Löu löôïng soâng Cöûu Long seõ bò giaûm thieåu trong muøa möa cuõng nhö muøa khoâ, vaø ñieàu naøy aûnh höôûng nhieàu ñeán möùc saûn xuaát luùa gaïo cuõng nhö söï xaâm maën.  Moät haäu quaû khaùc cuûa ít möa vaø nhieät ñoä cao laø naïn chaùy röøng. Caùc röøng ôû mieàn Trung vaø mieàn Baéc seû bò ñe doïa nghieâm troïng, nhaát laø vaøo muøa khoâ. 

    El Nino coù theå coù moät aûnh höôûng töông ñoái toát, ñoù laø laøm giaûm soá baõo bieån haøng naêm taøn phaù caùc vuøng duyeân haûi, nhaát laø ôû mieàn Trung.  Thoáng keâ caùc traän baõo töø  naêm 1951 ñeán 1997 cho bieát trung bình moät naêm El Nino coù 5 traän baõo vaø moät naêm La Nina coù ñeán 8 traän. Caùc traän baõo luït tuy coù giaûm veà soá löôïng nhöng cöôøng ñoä coù theå taêng. Vaøo ngaøy 1 thaùng 11 naêm 1997, traän baõo Linda vôùi gioù leân ñeán 150 km/giôø  ñaõ laøm thieät maïng 4,500 ngöôøi, hö haïi 200,000 caên nhaø vaø 325,000 ha ruoäng. Ña soá caùc ngöôøi thieät maïng laø ngö phuû ôû vuøng Caø Mau  bò maát tích vì thieáu döï baùo thôøi tieát vaø khoâng ñöôïc baùo tröôùc. Trong nhöõng naêm El Nino, caùc traän baõo thöôøng xaûy ra vaøo ñaàu muøa möa vaø gaàn bôø bieån hôn moïi naêm. 

    AÛnh höôûng tai haïi cuûa El Nino xaûy ra khaép caû nöôùc, naëng nhaát laø ôû mieàn Nam vaø mieàn Trung. Ñeå giaûm thieåu caùc toån thaát caàn phaûi coù döï baùo thôøi tieát chính xaùc vaø kòp thôøi.  Töø thaùng 7 naêm 2001, chuùng toâi ñaõ thaønh laäp moät trang Web teân http://vnbaolut.com ñeå cung caáp mieãn phí caùc döï baùo thôøi tieát qua maïng löôùi Internet. Haøng ngaøy trang Web VNBAOLUT.COM cho bieát thôøi tieát tröôùc 48 tieáng ñoàng hoà ôû 60 tænh thaønh töø Laïng Sôn ñeán Caø Maâu. Caùc döï baùo ñöôïc caäp nhaät boán laàn trong ngaøy (1 giôø, 7 giôø, 13 giôø vaø 19 giôø) vaø coù theå töï ñoäng gôûi qua e-mail. Trang tieáng Anh cuûa VNBAOLUT.COM coøn coù döï baùo thôøi tieát cho caùc thaønh phoá lôùn ôû Kampuchea vaø Laøo. Moät moâ hình toái taân vaø chính xaùc nhaát hieän nay, moâ hình MM5, ñöôïc duøng ñeå laøm caùc döï baùo. Ngoaøi ra trang Web VNBAOLUT.COM coøn cung caáp aûnh veä tinh vaø tin töùc thôøi tieát môùi nhaát, keå caû caùc döï baùo El Nino vaø luït Soâng Cöûu Long. Taát caû caùc dòch vuï noùi treân ñeàu mieån phí. Coâng vieäc laøm caùc döï baùo hoaøn toaøn thieän nguyeän vaø voâ vò lôïi. Chuùng toâi chæ mong ñöôïc giuùp ñôû phaàn naøo caùc ñoàng baøo ôû nhöõng vuøng thöôøng hay coù thieân tai.